Դիմակահանդեսների մշակույթը Ռուսական կայսրությունում. Պետրոս Առաջինից մինչև Նիկոլայ Երկրորդ


Դիմակահանդեսների մայրաքաղաքն է համարվում Վենետիկը: 17-րդ դարում իտալական այս փոքրիկ քաղաքի բնակիչները կես տարի դիմակներ են  կրել:  Այսպես նրանք հավասարվել միմյանց, չեն եղել հարուստներ, աղքատներ, ազնվականներ, ռամիկներ:  Դիմակավոր մարդկանց համար բոլոր դռները բաց էին:  Կառնավալային հագուկապով կարելի էր գնալ դատական նիստի, եկեղեցի, արքայական պալատ կամ ուղղակի հյուր:

 Դիմակահանդեսները մեծ տարածում ունեին կաթոլիկ աշխարհում, սակայն որոշակի ժամանակ անց  այս խրախճանքը մուտք գործեց նաև ՌուսաստանԱյս երկիրը ևս հայտնի էր իր աղմկոտ և ուրախ տոնակատարություններով, ուստի Իտալիայից այս ավանդույթը փոխանցվեց ռուսական արքունիք:  
Ռուսական դիմակահանդեսները դարձան ավելի գունագեղ և հետաքրքիր, ավելացան նոր ավանդույթներ և սովորույթներ, որոնց չէիր հանդիպի եվրոպական ոչ մի երկրում:
Այստեղ դիմակահանդեսների հիմքը դրեց Պետրոս 1-ինը:  Նա շատ էր սիրում տոնակատարություններն ու ուրախ ժամանցը:  Դիմակահանդեսներին մասնակցում էին միայն ազնվականները:
Պետրոս Առաջին
18-րդ դարի երկրորդ կեսին դիմակահանդեսները իրականացվում էին հետևյալ կերպ. Պետրոս 1-ինն էր որոշում, թե տվյալ դիմակահանդեսը ինչ թեմատիկա պետք է ունենա և մասնակիցները ինչ հագուստով պետք է ներկայանանԹեմաներն էլ տարբեր էին, տարբեր դարաշրջանների մասին, դրանք կարող էին վերաբերել իշխան Վլադիմիրից մինչև Իվան Ահեղին:
Դիմակախաղի մասնակիցները նստում էին սահնակները և աղմուկ-աղաղակով, զանգակների ղողանջով շրջում ամբողջ Պետերբուրգով: Այս ամենը խստորեն ղեկավարում էր արքանԱմեն մի մասնակից ուներ իր դերը և գիտեր, թե որ պահին պետք է խոսքը հնչեցնի:


1722թ.-ին Պետրոս 1-ինը Նիշտադի խաղաղության կնքման պատվին կազմակերպեց մեծ դիմակահանդեսային երթՀունվարին Պետերբուրգի փողոցներով սկսեցին սահել 60 սահնակներից բաղկացած յուրօրինակ գնացք: Նրանց մեջ նստած` զվարճանում էին ազնվականները, որոնք այս անգամ ներկայանում էին ստորջրյա արարածների հագուկապով:  
Նրանց թվում էին ջրահարսեր, ջրային տարբեր էակներ և այս ամենը ծովերի աստված` Նեպտունի գլխավորությամբ:  Դիմակահանդեսի մասնակիցները երգում էին, պարում, զվարճանում, իսկ քաղաքի բնակիչները տոնակատարության հանդիսատեսն էին:  Նրանք այս ամենին հետևում էին թեդրսում, թետան պատուհաններից:
Ելիզավետա Պետրովնայի կառավարման տարիներին ռուսական պարահանդես-դիմակահանդեսների մասին լուրերը  շնորհիվ դրանց մեծության ու շքեղության, թնդում էին ողջ Եվրոպայով մեկԱնձամբ թագուհին սիրում էր հանդես գալ տղամարդկանց կերպարներում:  Նմանատիպ դիմակահանդեսներին նա անվանում էր <<Մետամորֆոզ>>` կերպարանափոխություն:
  Կայսրուհին դիմակահանդեսների հրավիրում էր ոչ միայն ազնվականներին, այլ նաև` մեծահարուստ առևտրականներին:  Կանայք պարտավոր էին հանդես էլ գալ տղամարդկանց կերպարում, իսկ տղամարդիկ պետք է ներկայանային` կանացի փարթամ հագուստներով:  Հյուրերը դիմակներ չէին կրումԸստ ժամանակակիցների հիշողությունների` Ելիզավետան այդպիսի կանոններ էր հաստատել, քանի որ տղամարդու հագուստը նրան շատ էլեգանտ և գեղեցիկ էր դարձնում:

Եկատիրինա Երկրորդ

Եկատիրինա 2-րդն իր կառավարման տարիներին դիմակահանդեսներ կազմակերպում էր շաբաթվա մեջ մի քանի անգամ:  Նրա օրոք դիմակահանդեսները անցկացվում էին մասնավոր տներումԹագուհին սիրում էր կերպարանափոխվել այնպես, որ իրեն չճանաչեին, և այդպես էլ ոչ ոք կարող էր գլխի չընկնել, որ օրինակ` հռոմեական աստվածուհու կերպարի տակ թաքնված է կայսրուհին
Հինգշաբթի օրերին Եկատիրինան Ձմեռային պալատում կազմակերպում էր տոնակատարություններ, դրանց կարող էին մասնակցել մինչև 4.000  մարդ:   Դիմակահանդեսների ժամանակ, հյուրերը ճոճանականերով ճոճվում էին, շրջում շքեղ խորտկարաններում, տոնավաճառներում, ցուցասրահներում, որոնք պատրաստված  էին հենց պալատի սրահներում:  Եկատիրինան ժամանակի ընթացքում կատարելագործեց դիմակահանդեսները և այդ պրոցեսին ավելացրեց <<դիմակախաղային ձիասպորտը>>:Տոնակատարության մասնակիցները, ոչ միայն պետք ներկայանային հետաքրքիր կերպարներով, այլև այդպես ձիավարեին:Նիկոլայ 1-ինի օրոք դիմակահանդեսների հանդեպ հետաքրքրությունը  մարեց, իսկ ահա Ալեքսանդր 3-րդի օրոք դրանք ընդհանրապես վերացվեցին:  


Չնայած այս ամենին Ռուսաստանի պատմության մեջ ամենամեծ պարահանդես-դիմակահանդեսը եղել է 20-րդ դարասկզբին, ռուսաց վերջին արքա` Նիկոլայ 2-րդի ժամանակ:  Դիմակահանդեսը կազմակերպվել է 1903թ.-ի փետրվարին, Ձմեռային պալատում և այն նվիրված էր Ռոմանովների դինաստիայի 290-րդ տարեդարձին:  Փետրվարի 11-ին հյուրերը հավաքվեցին Էրմիտաժի թատրոնում, որտեղ ներկայացվեց <<Բորիս Գադունով>> օպերայից մի հատված,  <<Բայադերկա>> և
<<Կարապի լիճ>> բալետները:  Երեկույթն ավարտվեց շքեղ ընթրիքով:  
Նիկոլայն ու Ալեքսանդրան

Փետրվարի 13-ին տեղի ունեցավ տոնակատարության գլխավոր հատվածը` պարահանդես-դիմակահանդեսը: Հրավիրված 390 հյուրերը Ձմեռային պալատ ժամանեցին արքա Ալեքսեյ Միխայիլովիչի դարաշրջանի հագուստներով:  Անձամբ Նիկոլայ 2-րդը Ալեքսեյ Միխայիլովիչի կերպարում էր, իսկ Ալեքսանդրա Ֆյորդորովնան` թագուհի Մարիա Իլինիչնայի: Հին ռուսական հագուստներով էր նույնիսկ նվագախումբը: Դիմակահանդեսի մասնակիցները պարեցին ու զվարճացան ամբողջ գիշերԱյս տոնակատարությունը դարձավ Ռուսասատանի պատմության ամենախոշոր ու շքեղ դիմակահանդեսը:  Այդ հագուստների մի քանի դետալներ մինչև այսօր պահպանվում են Էրմիտաժում:    

Comments